Jakie prawa i obowiązki ma pacjent?
Każdy pacjent przebywający w szpitalu powinien, przynajmniej w pewnym zakresie, zapoznać się ze swoimi podstawowymi prawami wynikającymi z Konstytucji oraz Karty Praw Pacjenta. W szpitalach prawa te coraz częściej pojawiają się opublikowane na tablicy informacyjnej w prostej, przystępnej formie zrozumiałej dla przeciętnego pacjenta. Nieznajomość prawa nie zwalnia z obowiązku jego przestrzegania, a w przypadku pacjenta może okazać się szkodliwa i utrudniać sprawowanie nad nim opieki medycznej. Jakie prawa i obowiązki ma pacjent przebywający w szpitalu?
Najważniejsze prawa pacjenta regulowane przez prawo medyczne
Jednym z pierwszych i podstawowych praw, których powinien być świadomy każdy pacjent, jest prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych. Każdy obywatel ma prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, z zaznaczeniem, że pomoc powinna być udzielana pacjentowi zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i standardami obowiązującymi w danej placówce. Co więcej, w przypadku pojawienia się ograniczeń w dostępie do danego świadczenia lekarskiego, pacjent powinien mieć możliwość skorzystania z listy oczekujących, a jeśli jego życie jest zagrożone, z prawa do natychmiastowej pomocy medycznej. Co ciekawe, pacjent ma prawo zażądać od lekarza lub pielęgniarki konsultacji z innym specjalistą, położną lub pielęgniarką w razie wątpliwości pacjenta co do postawionej diagnozy czy wprowadzanego leczenia.
Biorąc pod uwagę bardzo osobisty charakter procesu leczenia, każdy pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia, proponowanym leczeniu, planowanych zabiegach czy podawanych lekach i celu ich stosowania. Jeszcze przed rozpoczęciem jakichkolwiek działań medycznych pacjent powinien wiedzieć o ewentualnych następstwach podjętego leczenia. Zdarza się, że ze względu na swoje zdrowie i komfort psychiczny pacjent nie chce znać określonych informacji. Zgodnie z kartą praw pacjenta, każdy ma prawo zrezygnować z uzyskiwania takich informacji, zaznaczając dokładnie zakres informacji, jakich nie chce uzyskiwać. Pacjent decyduje także komu i w jakim zakresie można udzielać informacji o jego stanie zdrowia.
Przed przystąpieniem do leczenia, lekarz musi udostępnić pacjentowi informację o konieczności poniesienia opłaty za dane świadczenie, a pacjent może zgodnie z prawem zrezygnować z podjęcia takiego leczenia, jeśli nie wyraża zgody na jego opłacenie. Pacjent ma również prawo do odmówienia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych, w tym wykonanie badań, pobyt w szpitalu czy zabiegi. Pacjent może również sprzeciwić się opinii lub orzeczeniu lekarza, zgłaszając go do Komisji Lekarskiej za pośrednictwem Rzeczniku Praw Pacjenta.
Prawo do dokumentacji medycznej to kolejny z przykładów prawa, o którym wielu pacjentów nie wie zbyt wiele. Każdy pacjent w szpitalu ma prawo dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej swojego stanu zdrowia oraz udzielonych świadczeń oraz zaznaczenia osoby, która uzyska prawo do wglądu w dokumentację po śmierci pacjenta. Wgląd w dokumentację powinien być bezpłatny, choć możliwość pobrania jej wyciągu, kopii lub odpisu może być płatny. Oryginały dokumentacji medycznych możliwe są do pobrania tylko w wypadku zagrożenia życia lub zdrowia, gdy nie ma czasu na wykonanie kopii.
Obowiązki pacjenta w szpitalu i przychodni
Karta praw pacjenta określa cały szereg praw, jakie przysługują osobom leczącym się w szpitalach i przychodniach, ale także szereg obowiązków, do których powinni się stosować. Poza podstawowym obowiązkiem dbania o własne zdrowie i brania aktywnego udziału w leczeniu pojawiających się dolegliwości, pacjent ma obowiązek przestrzegania zaleceń lekarza i pozostałego personelu medycznego dotyczących diagnostyki, leczenia, rehabilitacji, a nawet zmiany trybu życia, zachowania odpowiedniego poziomu kultury osobistej w kontaktach z personelem medycznym, tak by nie utrudniać im wykonywania swojego zawodu, nie opuszczania w trakcie hospitalizacji budynku szpitala bez wyraźnej zgody lekarza prowadzącego leczenie lub lekarza dyżurnego, oraz przestrzegania przepisów porządkowych, które obowiązują w danym zakładzie opieki zdrowotnej. Pacjent nie może narażać zdrowia innych pacjentów lub wymuszać opieki, jaka nie przysługuje mu na podstawie praw ujętych w karcie pacjenta. Dostosowanie się do praw i obowiązków jest najłatwiejszą drogą na nawiązanie porozumienia z lekarzami i przeprowadzenie procesu leczenia najlepiej, jak to możliwe.
Kiedy pacjent może skorzystać z pomocy kancelarii prawnej prawa medycznego?
Każdy pacjent ma prawo do egzekwowania swoich praw i zgłaszania problemów, gdy te nie są respektowane przez personel medyczny czy innych pacjentów. Swoje wątpliwości, niewłaściwe traktowanie czy niezgodność z kartą praw pacjenta, może zgłosić do ordynatora oddziału, Narodowego Funduszu Zdrowia, okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej, Rzecznika Praw Pacjenta, komisji ds. orzekania o błędach medycznych, a także do sądu cywilnego. W wielu z powyższych przypadków niezbędna może okazać się pomoc adwokata prawa medycznego, gotowego pomóc pacjentowi z weryfikacją jego praw i obowiązków oraz niedotrzymania ich przez personel medyczny lub samego pacjenta.