Kiedy ma miejsce naruszenie praw autorskich?

Temat praw autorskich dotyczy praktycznie każdego z nas. W reklamach, czy w social mediach, każda firma wykorzystuje grafiki, zdjęcia, filmy czy muzykę. Sami również z chęcią z nich korzystamy, a także je tworzymy. Kiedy wolno nam wykorzystywać pracę innych, a kiedy ma miejsce naruszenie praw autorskich?

Czas trwania ochrony praw autorskich

Mówiąc o prawach autorskich musimy pamiętać, że twórca nie musi ich w żaden sposób rejestrować czy patentować. One zawsze mu przysługują. W zależności od tego czy mówimy o prawach majątkowych, czy o osobistych, inny jest ich czas trwania. Jeżeli chodzi o prawa majątkowe to wygasają one zazwyczaj po upływie siedemdziesięciu lat od śmierci twórcy chyba, że ustawa stanowi inaczej.

Natomiast osobiste prawa autorskie są nieograniczone w czasie, czyli trwają wiecznie. Oznacza to, że autor danego zdjęcia, grafiki, obrazka czy muzyki, pozostaje jego autorem na zawsze. Jeżeli będziemy udawali, że jest to nasze dzieło to zawsze będziemy naruszać prawa autorskie.

Naruszenie praw autorskich a sankcje cywilne

Jeżeli ktoś narusza nasze prawa autorskie to możemy wysnuć roszczenie o zaniechanie takich działań. W przypadku, gdy prawa już zostały naruszone możemy wnioskować o przywrócenie stanu poprzedniego. Oznacza to, że sprawca musi usunąć skutki naruszenia. Zazwyczaj polega to na tym, że składa on publiczne oświadczenie o określonej treści i formie. Jeżeli mówimy o plagiacie to oświadcza się kto jest faktycznie autorem danego dzieła.

W przypadkach, kiedy działanie naruszające prawo autorskie było zawinione to twórcy mogą się domagać zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub tego, by zasądzić odpowiednią sumę na wybrany cel społeczny.

Gdy naruszone są prawa majątkowe twórcy może on oczekiwać zaniechania naruszenia i usunięcia jego skutków jak powyżej. Dodatkowo przysługuje mu prawo do naprawienia wyrządzonej majątkowej krzywdy. Można je egzekwować na zasadach ogólnych. Wtedy twórca udowadnia wystąpienie szkody, jej wysokość, a także winę po stronie osoby, która je naruszyła. Można też oczekiwać zapłaty kwoty w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a gdy naruszenie jest zawinione nawet trzykrotności, wynagrodzenia.

Naruszenie praw autorskich a sankcje karne

Czasem naruszenie praw autorskich wiąże się z sankcjami karnymi. Są one niezależne od odpowiedzialności cywilnej. Oznacza to, że prócz powyżej opisanych konsekwencji dodatkowo możemy ponosić odpowiedzialność karną za przestępstwo.

Prawo karne ma zastosowanie w kilku przypadkach. Pierwszym z nich jest popełnienie plagiatu, czyli sytuacja, kiedy ktoś przywłaszcza sobie autorstwo lub wprowadza co do niego w błąd. Drugi to naruszenie innych autorskich praw osobistych, czyli na przykład publiczne zniekształcanie utworu, utrudnianie lub uniemożliwianie kontroli korzystania z niego czy brak informacji o autorstwie. Przestępstwem będzie też niezgodne z naszymi uprawnieniami rozpowszechnianie danego dzieła lub jego utrwalenie w celu rozpowszechniania. Kolejnym przypadkiem takich naruszeń jest zachowanie podobne do paserstwa w przypadku kradzieży. Chodzi tu o nabycie, pomoc w zbyciu czy ukryciu, nośnika utworu rozpowszechnianego lub zwielokrotnionego bez praw autorskich lub wbrew ich warunkom.

Osobnym, ale bardzo ważnym naruszeniem tych prawa według kodeksu karnego jest reklamowanie, obrót czy wytwarzanie urządzeń, które są przeznaczone do niedozwolonego usuwania lub obchodzenia skutecznych technicznych zabezpieczeń DRM. Nielegalne jest też ich posiadanie, przechowywanie i przede wszystkim wykorzystywanie.

Zazwyczaj tego typu przestępstwa są ścigane na wniosek pokrzywdzonego. Jednak plagiat jest ścigany z urzędu. Zwykle dąży się do udowodnienia winy umyślnej oskarżonych, ale nawet nieumyślne rozpowszechnianie dzieł chronionych prawem autorskim podlega odpowiedzialności karnej, chociaż nieco złagodzonej. Wyższą karą są zagrożeni Ci, którzy w wyniku ich popełnienia uzyskują korzyści majątkowe lub traktują je jako swoje stałe źródło dochodu. Jednak brak korzyści nie oznacza braku odpowiedzialności karnej i należy o tym pamiętać.

Prawo autorskie w Polsce jest bardzo restrykcyjne, a kary za jego naruszenie są wysokie. Za ich złamanie możemy otrzymać karę grzywny, karę ograniczenia wolności, a nawet jej pozbawienia maksymalnie do 5 lat. Z tego względu zawsze warto zapoznać się z przepisami i zadbać o ich przestrzeganie, jednakże w przypadku jakichkolwiek pytań warto zwrócić się do odpowiedniej osoby – Adwokat Przemysław Bochyński.